‘We zien dat de watervraag alsmaar groeit. Het aantal inwoners in ons land neemt toe, net als de economische bedrijvigheid. Ook de klimaatverandering speelt een belangrijke rol. Het wordt natter in de herfst en winter. In het landelijk watersysteem zijn we dan vooral bezig om de overvloed van water weg te krijgen zodat we droge voeten houden. De afgelopen jaren hebben we gezien dat de lentes en zomers heter en droger zijn. Ook zijn de waterstanden in de rivieren dan lager dan vroeger. Niet alleen door het gebrek aan regen, ook omdat er minder smeltwater komt uit de bergen. Daardoor neemt de concentratie aan vervuilende stoffen toe. Het wordt dan voor de drinkwaterbedrijven steeds lastiger om van oppervlaktewater schoon drinkwater te maken. Om aan de stijgende watervraag te voldoen, moeten de drinkwaterbedrijven vergunningsruimte hebben of krijgen om nieuwe bronnen aan te boren. Die ruimte krijgen we onvoldoende van de provincies.’

‘Provincies moeten ook de belangen van natuurbeheer en de landbouw in het oog houden. Steeds vaker worden zij, als ze een vergunning voor een nieuwe drinkwaterwinning willen verstrekken, geconfronteerd met bezwaarprocedures. Brabant Water is na een uitspraak van de rechter zelfs gedwongen om een bestaande productiefaciliteit substantieel terug te schroeven. Dit wil niet zeggen dat drinkwaterbedrijven geen oog zouden hebben voor andere belangen dan het drinkwaterbelang. Integendeel, wij zijn samen qua oppervlakte de vierde natuurbeheerder van Nederland. Maar wij zeggen wel dat we met de bestaande vergunningsruimte niet kunnen blijven voldoen aan de stijgende watervraag. We kunnen dat productietechnisch zeker aan, maar dan moeten we wel meer water kunnen winnen uit bestaande bronnen of nieuwe bronnen kunnen aanboren. Anders is het niet helemaal uit te sluiten dat in de nabije toekomst nieuwe woonwijken niet op het drinkwaternet kunnen worden aangesloten. Drinkwater is een primaire levensbehoefte. Vandaar onze oproep aan een nieuw kabinet om meer prioriteit te geven aan de drinkwatervoorziening.’

‘Het huidige demissionaire kabinet heeft vastgelegd dat in 2035 bedrijven en particulieren 20% minder drinkwater moeten verbruiken dan nu. De drinkwatersector ondersteunt deze doelstelling. Een huishouden moet dan terug van 125 liter naar 100 liter per dag. Ik denk dat we nog heel wat stappen hebben te zetten voordat we dat bereiken. We zagen tijdens de energiecrisis na het begin van de oorlog in Oekraïne wel dat mensen minder gingen douchen, maar dat had niets te maken met een dreigend watertekort, maar alles met de stijgende energieprijzen. Het bewustzijn dat waterbesparing nodig is, is nog heel laag in ons land. Daar moeten we de komende jaren echt wat aan gaan doen. Maar met het verlagen van de vraag alleen gaan we het niet redden. Het is ook nodig om te kijken naar mogelijkheden om het aanbod te vergroten. Alleen zo kunnen we blijven voldoen aan onze leveringsplicht.’

‘Vewin denkt van niet. Sommige bedrijven hebben voor hun productieprocessen nu eenmaal drinkwaterkwaliteit nodig. Denk aan de voedingsmiddelenindustrie. En als je bedrijven gaat afsluiten van het net, moeten ze toch ergens hun water vandaan halen. Dat gebeurt dan waarschijnlijk via commerciële organisaties, maar die kloppen voor een vergunning bij dezelfde provincies aan. Ze moeten hun water dus uit dezelfde bronnen halen als de drinkwaterbedrijven. Het enige wat dan feitelijk verandert, is dat het probleem wordt verschoven naar anderen. En dat terwijl de drinkwaterbedrijven beschikken over de infrastructuur en een sterk gereguleerde sector zijn, met toezicht. Het probleem verschuiven naar anderen schaadt volgens ons een doelmatig zoetwaterbeheer.’

‘In de kamerbrief ‘Water en bodem sturend’ heeft de minister gezegd dat drinkwater, als het moet voor het veiligstellen van de leveringsplicht, op de korte termijn echt prioriteit moet krijgen. Daar merken we nog vrijwel niets van. Drinkwaterbedrijven en provincies stellen samen een actieprogramma op om deze woorden in daden om te zetten, maar het moet nog blijken of dit tot echte oplossingen gaat leiden. Wij kijken zeker ook naar de minister om zijn verantwoordelijkheid te pakken, andere overheden en ministeries aan te spreken op hun zorgplicht en zo nodig nationaal te voorzien in maatregelen of zelfs noodregelgeving.’

‘Ook die staat onder druk. De drinkwaterbedrijven treffen in de drinkwaterbronnen een toenemende concentratie van vervuiling aan, zowel in het oppervlaktewater als het grondwater. Problematisch zijn vooral nitraat, gewasbeschermingsmiddelen, medicijnresten en opkomende stoffen zoals PFAS. Niet alleen de drinkwaterbedrijven kampen hiermee, ook de waterschappen bij de zuivering van het rioolwater. Het vergt intensieve, dure en energieverslindende processen om die vervuiling uit het water te halen. Het blijft natuurlijk van de gekke dat we aan de voorkant allerlei vervuilende stoffen in het milieu brengen, om ze er vervolgens aan de achterkant bij de drinkwaterwinning en rioolwaterzuivering weer uit te moeten halen.’

'Door bescherming van de bronnen. Zorg ervoor dat die vervuilende stoffen er zo min mogelijk in komen. We roepen een nieuw kabinet daarom op zich hard te maken voor terugdringing van het gebruik van deze stoffen. En als dat onvoldoende is, moet het zich inzetten voor een verbod. Zo’n verbod is vooral nodig voor PFAS.’

‘Vewin is hierover het gesprek aangegaan met het Interprovinciaal Overleg (IPO), en dat overleg is hoopgevend. Het IPO onderschrijft de noodzaak van een hogere prioriteit voor de drinkwatervoorziening en van een transitie van ons watersysteem, waarbij we meer water vasthouden voor het de zee instroomt en onze drinkwaterbronnen beter beschermen. Voor wat betreft de landelijke overheid vertrouw ik erop dat iedereen zal inzien dat drinkwater een eerste levensbehoefte is, waaraan niet getornd mag worden. Dat besef zou niets te maken moeten hebben met je politieke kleur. En voor wat betreft de drinkwaterbedrijven zelf: die zijn er klaar voor om ook in de toekomst voldoende drinkwater van goede kwaliteit te blijven leveren. Aan ons zal het dus niet liggen.’