Stimuleren bewust en verantwoord drinkwatergebruik via Zuinig op Water

WML introduceerde in 2020 het programma Zuinig op Water. Doel is het stimuleren van een bewust en verantwoord drinkwatergebruik. Inmiddels, vier jaar later, is deze opgave actueler dan ooit. Ook landelijk groeit het bewustzijn dat de beschikbaarheid van voldoende drinkwater lang niet meer zo vanzelfsprekend is als vroeger. Eén van de antwoorden hierop is het verlagen van het drinkwaterverbruik. Volgens Thamar Pieffers, adviseur Strategie & Innovatie bij WML, laten de eerste ervaringen met het programma Zuinig op Water zien dat het bevorderen van waterbewustzijn en waterbesparing niet met een druk op de knop geregeld is. Een gestructureerde aanpak is nodig.

Zit het besef dat het drinkwaterverbruik omlaag moet inderdaad voldoende tussen de oren bij de verschillende betrokken partijen?

‘Op landelijk en bestuurlijk niveau zeker wel, ja. Het besef is gegroeid dat ons watersysteem anders moet worden ingericht. Demissionair minister Mark Harbers heeft de ambitie uitgesproken om het drinkwaterverbruik in Nederland in 2035 terug te brengen naar 100 liter per persoon per dag. Er is een Actieprogramma Beschikbaarheid drinkwaterbronnen 2023-2030, waarin het Rijk, de provincies en de Vewin bekijken met welke acties ze de drinkwatervoorziening op korte termijn kunnen veiligstellen. En het Bestuurlijk Overleg Water heeft in april 2024 nog het Nationale Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing vastgesteld. WML werkt actief mee aan deze plannen. Met ons programma Zuinig op Water zijn we hier feitelijk al sinds 2020 mee bezig.’

Waar bestaat dat programma uit en heeft het al wat opgeleverd?

‘We stimuleren bewust en zuinig drinkwaterverbruik in vier domeinen: de huishoudelijke klant, de zakelijke klant, onze eigen bedrijfsprocessen en het Limburgse watersysteem. Drinkwater is een eerste levensbehoefte. Dat stelt grenzen aan wat je aan besparing kunt realiseren. Bovendien is drinkwaterbesparing landelijk een relatief nieuw thema voor klanten. We willen graag inzicht krijgen in de effectiviteit van bepaalde maatregelen. Met dit programma onderzoeken en testen we dat.’

Wat doet WML om het drinkwaterverbruik van de huishoudelijke klant terug te dringen?

‘In het voorjaar van 2023 zijn we de campagne ‘Rustig aan met de kraan’ gestart. Doel is de Limburgse bevolking bewust te maken van de hoeveelheid drinkwater die dagelijks gebruikt wordt met bijvoorbeeld douchen, en hoeveel er bespaard kan worden. Dat bewustzijn is er bij de meeste mensen nog niet. De drinkwaterbedrijven van Limburg (WML) en Noord-Holland (PWN), KWR Watercycle Research Institute en de voedingsmiddelensector zijn verder in 2023 een meerjarig onderzoek gestart met de Universiteit van Wageningen om op basis van alle bestaande literatuurstudies naar gedragsbeïnvloeding uit te vinden wat precies werkt. Binnen Zuinig op Water zijn proeven gedaan met bijvoorbeeld een Waterbespaartoolkit. Daarin zat onder andere een zandloper die je helpt om korter te douchen. De ervaringen daarmee leren dat mensen dit aanvankelijk leuk vinden, maar op een gegeven moment verdwijnt de interesse en vervalt menigeen in de oude gewoonten. Gedragsverandering is in algemene zin een traject van lange adem.’

De zakelijke klant, wat doen jullie daarvoor?

‘Hier zetten we de Waterscan, maar ook de Slimme Meter in om klanten bewuster te maken van hun watergebruik. Daarnaast hanteren we het principe van een duurzame marktoriëntatie. Daarbij kijken we per drinkwatervraag voor de groot-zakelijke markt of er voldoende water beschikbaar is voor de specifieke vraag of dat er andere bronnen of alternatieven mogelijk zijn om aan diezelfde vraag te kunnen voldoen. Er is in die markt echter sprake van een grote differentatie; veel groot-zakelijke klanten, zoals voedingsmiddelen en farmaceutische industrie, hebben nu eenmaal drinkwaterkwaliteit nodig. Drinkwaterbesparing op de zakelijke markt vraagt dus bij uitstek om maatwerk.’

Derde domein in Zuinig op Water zijn de eigen bedrijfsprocessen. Zijn daar al resultaten geboekt?

‘Zeker. Op onze productielocatie in Heel bereiken we een besparing van 300.000 m³ per jaar door spoelwater te hergebruiken. WML bekijkt nu of er meer locaties zijn waar we op een verantwoorde manier water kunnen hergebruiken en het watergebruik in ons eigen proces kunnen verminderen. Ook hier is sprake van maatwerk.’

Tot slot richt het programma zich op het Limburgse watersysteem. Met welke insteek?

‘De insteek is om veel meer water vast te houden, in plaats van het zo snel mogelijk af te voeren richting zee. Hierbij werken we samen met alle betrokken stakeholders, van Waterschap Limburg, de gemeenten en de provincie tot bijvoorbeeld natuurorganisaties. Eind 2022 ondertekenden ruim dertig Limburgse partijen de Intentieverklaring Voldoende Zoetwater. Hierin draait het om meer water vasthouden, minder onttrekken en meer aanvullen. Dat vraagt om een transitie van het watersysteem, resulterend in een convenant in 2024.’

Idealiter zou de waterkringloop zoveel mogelijk gesloten moeten zijn. Krijgt dat ook aandacht bij WML?

‘We onderzoeken, samen met partners, de mogelijkheden daarvoor in het project SUPERLOCAL in Kerkrade, een gebiedsontwikkeling waarin een circulaire waterkringloop centraal staat. WML onderzoekt hierin het maken van drinkwater uit regenwater door middel van lokale zuivering. We monitoren dat project zorgvuldig. Cruciaal is immers dat het drinkwater bij het gebruik van aanvullende bronnen dezelfde betrouwbare hoge kwaliteit heeft als regulier drinkwater. De drinkwaterbedrijven zijn ooit in het leven geroepen om met schoon drinkwater de volksgezondheid te dienen. Dat mag uiteraard nooit in gevaar komen.’